DU HỌC VÀ LƯƠNG NGHÌN ĐÔ, CHUYỆN CÁ NHÂN HAY LÀ DOANH NGHIỆP
Cái bài vừa rồi không rõ bạn nào post về vấn đề du học sinh cũng nên làm có kinh nghiệm đã rồi hẵng đòi hỏi mức lương, mình hổng ưng chút nào. Từ phía doanh nghiệp, mình rất hiểu câu chuyện thuận mua vừa bán, trả tiền cho đúng người đúng năng lực. Mình cũng hiểu rằng thời buổi hiện tại đối tượng du học không còn là hàng hiếm và cũng rất nhiều em du được nhờ tài chính gia đình chứ không quá quá giỏi. Thế nhưng để đánh giá và loại một ứng viên chỉ vì mức lương em đó đòi hỏi thì có vẻ không hợp lí. Có một vài câu chuyện mình muốn kể các bạn nghe.
CHUYỆN THỨ NHẤT
Cách đây chắc cũng cả 10 năm rồi, mình làm cho một công ty khởi nghiệp khá thành công. Đợt đó với vốn mới vào (tầm 400 tỉ) bọn mình cần tuyển thêm người cho ban tài chính. Mình phụ trách bên ban quan hệ quốc tế nên không tham gia phỏng vấn. Chỉ nhớ Phó Tổng và Trưởng ban Tài chính đi về cười hỉ hả sau khi phỏng vấn một em. Mình hỏi sao vui vẻ thế. Phó Tổng mới bảo: "Ôi có một em năng lực rất tốt, mới du học Anh về mà đòi có 8 triệu em ạ. Anh đang nghĩ trong bụng ít cũng phải 15 mà chả hiểu sao em ấy lại nói thế."
Mình rất biết tính ông Phó và ông Trưởng ban kia. Tuy ổng chỉ nói mình có thế nhưng mình biết trên đường đi ăn trưa về hai ông lại trêu nhau kiểu gì cũng bàn tán kiểu: "Con bé này chắc mới về chưa kịp tỉnh giá thị trường." Xấu tính không tả.
Thế nhưng, hai người này vốn chỉ là đùa xấu tính thôi chứ không phải người xấu. Em kia cuối cùng vào làm việc và chỉ thử việc 1 tháng với mức lương 8 triệu. Chưa được một tuần, mình đã thấy 2 ông kia nhắn tin trong nhóm lãnh đạo là tăng lương cho bạn ấy. Cuối cùng, Phó Tổng gọi bạn ấy vào và nhân đôi con số ngay tuần đó. Tuy nhiên, ổng cũng rất tế nhị: "Chưa hết thử việc mà đã tăng cho em sẽ rất nhiều người ý kiến. Vậy nên sổ sách vẫn là thế, anh sẽ đưa tiền riêng cho em."
CHUYỆN THỨ HAI
Công ty đó sau này, có một bận cần nhân lực hỗ trợ ngắn hạn, mà lãnh đạo không biết tuyển đâu ra nhiều thế trong thời gian ngắn. Đúng đợt đó mùa hè, mình mới bảo hay tuyển du học sinh về chơi hè đi. Lương đề xuất lúc đó chỉ có 2 triệu một tháng cho một bạn vì tính chất công việc đơn giản hơn làm chính thức khá nhiều. Thế nhưng cuối cùng mình lại tuyển được 1 lô toàn sinh viên trường Top 10 trong và ngoài nước (có cả MIT luôn).
Hỏi ra sao mà đội đó chịu làm lương thấp vậy? Thì đứa nào đứa nấy trả lời: "Tại bọn em chỉ nguyên nhìn cách anh chị phỏng vấn và biết xíu về tiểu sử của anh chị đã biết sẽ học được nhiều rồi." Kì thực đội hình lúc đó của bọn mình quá đẹp, người Stanford, người nói 3 tới 5 thứ tiếng, người chuyên môn thực tiễn đủ sinh viên mắt tròn mắt dẹt. Nhưng thứ kì diệu nhất lại là cách bọn mình phỏng vấn. Thề là ông trưởng phòng kinh doanh vừa phỏng vấn vừa chơi Fruit Ninja. Còn mình với các bạn khác thì đùa nhau rất vui vẻ bằng phẳng (kể cả Phó Tổng luôn). Phó Tổng có phòng riêng mà suốt ngày vác máy ra ngồi làm việc với các thành niên tài chính và mình, chỉ vì "Cho nó nhanh, phòng riêng bí bách." Thú vị nhất có hôm ôngt dẫn thực tập mới phỏng vấn đi giới thiệu về các phòng ban công ty, đúng lúc mình với đội cùng phòng đang gập đệm mọi người kê ngủ trưa, làm mình hổng biết giấu mặt đi đâu luôn.
CHUYỆN THỨ BA
Thế thực sự thì thực tập chỗ đó các bạn sinh viên, du học sinh được gì. Phó Tổng và một số người trong đội lõi toàn làm việc đến 11 giờ đêm. Mình thì ban quốc tế, làm việc theo giờ đối tác. Ổng còn chả ngồi trong phòng ổng làm thực tập không dám về. Cuối cùng mình phải ra nhắc 1 lượt là đừng đua giờ với anh H. Haha. Ổng cũng ra nhắc luôn tụi nó mới chịu về.
Nhưng làm ác, chơi trâu. Thực tập được đưa đi chơi sau đợt bận, các sếp và quỹ công ty trả hết. Nếu bảo quẩy một tối hết mấy chục triệu thì cũng không có điêu tí nào nhưng các em ấy không bao giờ phải gánh một xu. Thêm nữa ngồi trong phòng toàn chuyên gia xin học bổng nên cuối cùng có mấy em hết đợt thực tập được học bổng toàn phần ở Cambridge, giờ làm việc và định cư ở Anh luôn. Đội còn lại thì không học được kĩ năng viết cũng sẽ có kĩ năng tài chính, lập trình đơn giản, hoặc phân tích nghiệp vụ doanh nghiệp. Cả 10 năm trôi quá đều sự nghiệp rực rỡ và lương thưởng cao ngất ngưởng cả. Giờ chắc 2 triệu cũng chỉ là một bữa ăn vặt của các em ấy thôi.
THẬT RA, CÁI MỘT DOANH NGHIỆP CHO LÀ MỨC LƯƠNG XỨNG ĐÁNG SO VỚI MỘT TẦM NĂNG LỰC CŨNG VÔ NGẦN LẮM
Bạn có thể làm giám đốc doanh nghiệp và lấy mức giá thị trường của vị trí cần tuyển để áp cho các em. Thế nhưng bạn có gì để cho các em ấy ngoài mức lương? Nếu bạn trả lời là một công việc thì thế là không đủ. Yêu cầu công việc bạn có thể đã viết rõ nhưng bạn đã giải thích cho các em rằng các em có thể học được gì và có những hướng đi nào ở công ty và sau công ty chưa?
Chưa?
Vậy thì đừng đánh giá các em ấy chỉ vì một mức lương mà các em ấy yêu cầu.
Có thể các em ấy mới về chưa đánh giá rõ thị trường, nhưng các bạn người hiểu rõ thị trường hơn hoàn toàn có thể hỏi: "Anh có thể cho em mức lương đó, nhưng không thể ngay vì em chưa có kinh nghiệm. Nếu anh cho em ba tháng để lãnh trách nhiệm A, B, C rồi đạt mức lương đó, kế hoạch của em thế nào?"
Khi bạn hỏi câu đó, ứng viên có thể không có kinh nghiệm, nhưng cách em ấy trả lời sẽ cho em ấy và cả bạn cơ hội đánh giá tư duy năng lực thật của em ấy chứ không ngồi cười khẩy mặc định rằng em này ảo lắm.
Mình từng nộp một vị trí lương cao nhất 10 triệu và mình lúc đó cũng ít kinh nghiệm. Khi hỏi đến lương mình đã nói nhất định phải 20 và mình nói: "Qua trao đổi với anh thì em có thể giúp được công ty nhiều nhất là việc A, nhưng việc B em cũng có thể kết hợp vào nữa, tuy em phải học. Nếu anh đồng ý thì em sẵn sàng lớn cùng công ty."
NÓI ĐI CŨNG PHẢI NÓI LẠI, ỨNG VIÊN CŨNG NÊN QUAN SÁT VÀ TÌM HIỂU CÔNG TY NỮA.
Một là xem mình phù hợp đến đâu. Hai là dù du học hay không, các em không chỉ cần một công việc để kiếm tiền mà cần một chỗ để học, để phát triển đến đích cao hơn. Và cuối cùng là, hiểu công ty giúp em mặc cả lương khiến đối phương tâm phục khẩu phục. Trẻ thì đã sao, trẻ mà hiểu công ty thì cả tâm cả tài không ai phủ nhận được.
Chúc các bạn và các em có góc nhìn khác hơn trong tuyển dụng và xin việc nhé.
P.S.: Riêng với công ty thuần Việt Nam đặc biệt với miền Bắc, thưởng thường gấp mấy lần lương. Vậy nên, lương 7 triệu mới ban đầu, nhưng làm đủ trung thành vài năm có khi thu nhập tiền tỉ đấy. Cái thể loại công ty kiểu này chắc du học lâu quá sẽ khó hòa nhập hơn. Cơ mà có đấy nhé, nhiều là đàng khác. Vấn đề chính vẫn là hiểu rõ công ty.
